Yağ ve Kolesterol Beyin Sağlığı İçin Neden Önemlidir?
Yağ ve kolesterol, beyinde bulunan doğal maddelerdir ve vücuttaki kolesterolün önemli bir kısmı beynimizde yer almaktadır. Uzmanlara göre, kolesterol bellek ve öğrenme süreçlerinde sinirler arası bağlantı için kritik bir rol oynamaktadır.
Prof. Dr. Kaynak Selekler
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaynak Selekler, çabuk düşünme ve hızlı reaksiyon sürelerinin kolesterol düzeyiyle ilişkili olduğunu belirtiyor. Ancak, yüksek kolesterol seviyeleri damar sertliğine, kalp krizine, felce ve hatta demansa (bunama) ve Alzheimer gibi yaygın demans türlerine yol açabilir.
Erken Yaşta Kolesterol Kontrolü Önemlidir
Amerikan Kalp Derneği, 20 yaşından büyük bireylerin her 4-6 yılda bir kan kolesterol düzeylerini kontrol ettirmelerini önermektedir. Bu kontrol, yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) kolesterol (iyi kolesterol), düşük dansiteli lipoprotein (LDL) kolesterol (kötü kolesterol) ve total kolesterolü içermektedir. Kan kolesterol düzeyinin 200 mg/dl veya altında olması idealdir, çünkü yüksek kolesterol kalp hastalığı ve felç riskini artırabilir.
Demans için 14 Risk Faktörü
Lancet Demans Komisyonu, 2020 yılında Alzheimer hastalığı dahil olmak üzere tüm demans tipleri için 12 risk faktörü belirlemişti. Bu risk faktörleri arasında düşük eğitim düzeyi, işitme kaybı, hipertansiyon, sigara, obezite, depresyon ve fiziksel hareketsizlik bulunmaktadır. 2024 yılında ise komisyon, bu listeye görme kaybı ve yüksek LDL kolesterol düzeyini eklemiştir. Bu risk faktörlerini azaltarak, demans vakalarının yüzde 40-50’sinin önlenebileceği tahmin edilmektedir.
Kötü Kolesterol Yükselmesinin Nedenleri
Yüksek LDL (kötü kolesterol) seviyelerinin nedenleri şunlar olabilir: genetik faktörler, doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol içeren yiyeceklerin fazla tüketimi, aşırı kilo veya obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve stres. Stresin direkt olarak kolesterolü yükseltici bir etkisi olmasa da, strese bağlı yaşam tarzı değişiklikleri kolesterol seviyelerini etkileyebilir.
Diyet ve Egzersizle Düşmezse İlaç Kullanımı Gerekli Olabilir
Kolesterol yüksekliği, vasküler demans ve Alzheimer risk faktörü olarak bilinmektedir. Son araştırmalar, kötü kolesterolün (LDL) Alzheimer ve demans riskini artırabileceğini göstermektedir. Bu durumda, diyet ve egzersiz yeterli olmadığında kolesterol düşürücü ilaçların (statinler) kullanılması önerilmektedir, çünkü bu ilaçlar bunama ve Alzheimer gibi rahatsızlıklara karşı da ek koruma sağlayabilir.
Araştırma Sonuçları
Statinlerin bilişsel işlev üzerinde olumsuz etkileri olduğuna dair endişeler olmasına rağmen, yapılan çalışmalar bu ilişkinin olmadığını göstermektedir. LDL kolesterol seviyeleri yüksek olan bireylerde statin kullanımıyla bilişsel işlevde herhangi bir değişiklik saptanmamıştır. Bu nedenle, statinlerin bilişsel işlev bozukluğuna veya demansa yol açabileceği endişesi doğrulanmamıştır.
